تحقیق درباره تنوع زیستی و اهمیت آن

آشنایی با تنوع زیستی و ضرورت آن

تنوع زیستی چیست؟

مفهوم تنوع زیستی (Biodiversity) به صورت عام به شکل های متنوع حیات روی زمین، همچنین به گوناگونی زیستی این نوع از حیات اشاره دارد. در نگاهی دقیق تر تعداد گونه های گیاهی، جانوری و میکروارگانیسم ها، تنوع شگفت انگیز ژن ها در این گونه ها، تفاوت بسیار در اکوسیستم های موجود در سطح سیاره زمین – از قبیل بیابان ها، جنگل های بارانی، تپه های مرجانی– همه بخشی از تنوع زیستی زمین هستند.

تنوع زیستی از سه مفهوم مرتبط به هم تشکیل شده است: تنوع ژن، تنوع گونه و تنوع بوم (اکوسیستم). تنوع زیستی گوناگونی حیات است. تنوع زیستی مجموعه ای از موجودات زنده به شکل های گوناگون است. تنوع زیستی، یک تک سلولی در اعماق اقیانوس و یا یک بوته گوجه فرنگی روی خاک یا یک آهوی زیبا در دشت است. تنوع زیستی، تفاوت در شکل و نوع درختان یک جنگل، جانوران یک بیشه یا ساختمان بدن یک یوزپلنگ است.

در حقیقت تنوع زیستی نوعی بیمه طبیعت است در مقابل حوادث بد و ناگوار. تنوع زیستی حکمت مجسم خالق بی همتاست. تنوع زیستی، وجود تمام مخلوقات الهی با نظم ذاتی بر روی کره زمین است. تنوع زیستی تفاوت در ژن های به وجود آورنده یک گونه با تمام گونه ها است. تنوع زیستی تفاوت رنگ چشم و موهای فرزند با والدین است.

تنوع زیستی به زندگی انواع موجودات در کره زمین اشاره دارد و کلیه ژن ها و گونه ها، زیست بوم های ﴿اکوسیستم-ها﴾ موجود در جهان شامل می گردد:

۱- تنوع ژنتیکی؛ این تنوع بیان گر تفاوت ها و تنوع ژن های درون یک گونه می باشد. تنوع در سایر سطوح از تنوع ژنتیکی آغاز می شود. تنوع ژنتیکی از جهش های تصادفی که در سطح مولکول ها اتفاق می افتد، منشأ می گیرد.

۲- تنوع گونه ای؛ این تنوع بیانگر تنوع گونه های مختلف در یک منطقه است.

۳- تنوع اکوسیستمی؛ برآورد تنوع اکوسیستمی نسبت به تنوع گونه ای و ژنتیکی سخت تر است؛ زیرا مرز میان اکوسیستم ها و جوامع گونه ها بسیار گمراه کننده است. تنوع اکوسیستمی به تنوع زیستگاه ها، جوامع حیاتی، اکوسیستم-ها و فرایندهای اکولوژیکی درون آن ها گفته می شود. در هر اکوسیستم مخلوقات زنده بر یکدیگر اثر گذاشته و بر آب و هوا و خاک اطراف خود تأثیر متقابل می گذارند.

اهمیت تنوع زیستی

تنوع زیستی خدماتی که اکوسیستم‌ها دارند را پشتیبانی می‌کند. خدماتی همچون: کیفیت هوا، آب و هوا (نمونه:تجزیهٔ دی‌اکسید کربن)، تصفیهٔ آب، گرده افشانی، و جلوگیری از فرسایش. از زمان دوران سنگی، از میان رفتن گونه‌ها، به وسیلهٔ انسان، شدت گرفته است. برآورد می‌شود که از میان رفتن گونه‌ها صد تا ده هزار برابر آن چیزی است که برای شواهد فسیلی معمول است. از فایده‌های غیر مادی تنوع زیستی می‌توان به ارزش‌های روحانی و زیبایی‌شناختی، و ارزش آموزش اشاره کرد.

● کشاورزی

تنوع غلات به بازیابی آنها پس از حمله به یک گونهٔ مورد کشت به وسیلهٔ آفت‌ها یا بیماری کمک می‌کند:

● آفت سیب‌زمینی ایرلندی در ۱۸۴۶ عامل مرگ یک میلیون نفر و مهاجرت یک میلیون دیگر شد. این فاجعه به دلیل کاشت تنها دو نوع سیب زمینی بود که هر دوی آنها هم به آفت حساس بودند.
● زمانی که ویروس جلوگیری کننده از رشد برنج در دههٔ ۱۹۷۰به مزرعه‌های اندونزی تا هند حمله برد، ۶۲۳۷ نوع گوناگون برای بررسی مقاومت تست شدند. و تنها یکی از آنها که هندی و شناخته شده برای علم از سال ۱۹۶۶ بود، مقاومت داشت. این نوع با دیگر انواع هیبرید تشکیل داد اکنون به شکل گسترده کشت می‌شود.
● زنگ قهوه در سال ۱۹۷۰ به مزرعه‌های قوه در سری‌لانکا، برزیل و آمریکای مرکزی حمله برد. یک نوع مقام در اتیوپی پیدا شد. هرچند که بیماری‌ها نیز خود بخشی از تنوع زیستی هستند.

تک کشتی، یکی از عواملی بوده است که به فاجعه‌های کشاورزی انجامیده است. هر چند که تقریباً ۸۰ درصد غذای انسانی از ۲۰ نوع گیاه به دست می‌آید، ولی انسان‌ها دست کم ۴۰۰۰۰ گونه را به کار می‌برند.

● تندرستی انسان

اثر تنوع زیستی بر تندرستی انسان در حال تبدیل شده به موضوعی سیاسی در سطح بین‌المللی است، از آنجا که شواهد علمی تاثیر کم شدن تنوع زیستی بر تندرستی در سطح جهانی را نشان می‌دهند. این موضوع با گرمایش آب‌و هوایی پیوندی نزدیک دارد، از آنجا که بسیاری از تاثیرهای پیش‌بینی شدهٔ تغییر آب‌وهوا با تغییر در تنوع زیستی در ارتباط هستند (برای نمونه تغییر در جمعیت‌ها و پخش بردارهای بیماری، کمیابی آب شیرین، تاثیر بر تنوع زیستی کشاورزی و منابع غذایی و غیره).

دلیل آن این است که گونه‌هایی که بیشتر احتمال از میان رفتنشان هست، آنهایی هستند که در برابر انتقال بیماری سد ایجاد می‌کنند در حالی که گونه‌هایی که زنده می‌مانند آنهایی هستند که انتقال بیماری را افزایش می‌دهند، همان ویروس باختر نیل و هانتاویروس. برخی از مشکلات تندرستی که از تحت تاثیر تنوع زیستی است دربرگیرندهٔ تندرستی رژیمی و امنیت تغذیه، بیماری‌های عفونی، علوم و منابع پزشکی و سلامت روانی و اجتماعی. همچین تنوع زیستی اثری بزرگ بر کاهش خطر فاجعه و بازیابی پس از فاجعه دارد. تنوع زیستی پشتیبانی مهم برای کشف دارو و در دسترس بودن منابع پزشکی است.

بخش قابل توجهی از داروها، مستقیم یا غیرمستقیم، از منبع‌های زیست‌شناختی به دست آمده‌اند: دست کم ٪۵۰ ترکیب‌های داروسازی در آمریکا از گیاهان، جانوران و میکروارگانیسم‌ها به دست آمده‌اند، در حالی که ٪۸۰ جمعیت دنیا، برای نگهداری پزشکی نخستین خود، وابسته به داروهای طبیعی هستند (در پزشکی سنتی یا مدرن). تنها بخش کوچکی از گونه‌های وحشی برای کاربرد پزشکی بررسی شده‌اند.

شواهدی از تحلیل بازار و علم تنوع زیستی نشان می‌دهند که کاهش برون‌ده بخش داروسازی از میانه‌های دههٔ ۱۹۸۰ می‌تواند مربوط به دوری گزیدن از جستجو در فراورده‌های طبیعی به نفع ژنومیک و شیمی سنتزی باشد، در حالی که فراورده‌های طبیعی تاریخی دراز در پشتیبانی از نوآوری‌های پزشکی و اقتصادی دارند. اکوسیستم‌های دریایی به ویژه اهمیت دارند.

● تجارت و صنعت

بسیاری از مواد صنعتی مسقیم از منبع‌های زیست‌شناختی به دست می‌آیند. اینها دربرگیرندهٔ مواد ساختمانی، فیبرها، رنگ‌ها، لاستیک و روغن می‌شوند. تنوع زیستی همچنین برای امنیت منابعی مانند آب، الوار، کاغذ، فیبر و غذا مهم است. در نتیجه از دست رفتن تنوع زیستی عامل خطر مهمی در رشد تجاری و تهدیدی برای ثبات بلندمدت اقتصادی است.

کاهش تنوع زیستی و انقراض

این نگرانی وجود دارد که فعالیت های انسانی باعث انقراض گسترده در انواع گونه ها شده است. نتایج بدست آمده از بررسی انواع مختلف گونه های جانوری، جنگل ها و اکوسیستم های مختلف، همچنین گونه های جانوری و گیاهی آبزی، حاکی از کاهش تنوع بسیاری از گونه ها و یا نابودی بعضی از انواع گونه ها در اکوسیستم است. از این رو برنامه ریزی برای بهره برداری پایدار از منابع طبیعی و مدیریت صحیح در استفاده از آن ها، می تواند باعث رفع تدریجی این مشکل و سایر مشکلات زیست محیطی گردد.

پیشنهادی: با زیست بوم یا بیوم آشنا شوید!