خانه » پزشکی و سلامت » آنژیوگرافی چیست و کاربردهای مختلف آن در پزشکی

آنژیوگرافی چیست و کاربردهای مختلف آن در پزشکی

با آنژیوگرافی بیشتر آشنا شوید!

آنژیوگرافی چیست و کاربردهای مختلف آن در پزشکیآنژیوگرافی یک آزمون تشخیصی رگهای خونی است . متخصص قلب و عروق با تزریق ماده رنگی به عروق خونی جریان خون را بررسی میکند ، مشاهده جریان از طریق فلوروسکوپی انجام میدهد. آنژیوگرافی برای تشخیص بیماری عروق محیطی، بیماری عروق کرونر، نارسایی وریدی ، و عمق ترومبوز وریدی انجام میگیرد. خطرات ناشی از آنژیوگرافی شامل خونریزی و یا عفونت در محل تزریق و واکنش به رنگ است.

تاریخچه آنژیوگرافی

این روش که در ابتدا بر روی حیوانات آزمایشگاهی انجام شد، برای اولین بار در سال ۱۹۲۹ توسط ورنر فورسمن بر روی انسان صورت گرفت.هدف فورسمن ابداع روشی برای رساندن مستقیم داروها به درون قلب بود، اما قابلیت تکنیک فورسمن، به عنوان یک ابزار تشخیصی توسط افراد دیگر مورد توجه قرار گرفت. امروزه سالانه بیش از یک میلیون مورد کاتتریزاسیون و آنژیوگرافی قلبی برای اهداف تشخیصی، مداخله درمانی و یا هر دو انجام می‌پذیرند.

روش انجام آنژیوگرافی چگونه است؟

پس از شروع آنژیو شما به پشت روی تخت آنژیوگرافی دراز می کشید. ممکن است به درو بدن و پای شما یک کمربند بسته شود. دوربین اشعه ایکس به دور سینه و سر شما چرخیده و از زوایای گوناگون عکس می گیرد.

محل ورود کاتتر که بر روی دست و یا کشاله ران است، توسط محلول های ضد عفونی تمیز شده و حجم کمی ماده بی حس کننده در آن تزریق می شود. ممکن است بریدگی کوچکی توسط پزشک در این منطقه ایجاد شود. سپس توسط پرستار از شما یک لاین وریدی (رگ) گرفته می شود. ممکن است یک داروی آرامش بخش از طریق ورید به شما تزریق شود تا باعث آرامشتان گردد. از این طریق داروها و مایع نیز به شما تزریق می شود.

حال یک لوله پلاستیکی کوچک (شیت) داخل شریان شما قرار داده می شود. یک کاتتر یا لوله بلند از داخل این شیت عبور کرده و به سمت قلب هدایت می شود. عبور کاتتر نباید باعث درد شود. اگر احساس درد می کنید، پزشک خود را آگاه سازید.

از داخل کاتتر ماده حاجب به داخل عروق کرونر تزریق می شود. هنگام تزریق ممکن است شما احساس گرما یا گر گرفتگی داشته باشید. ولی هر نوع احساس درد یا سنگینی را به پزشک اعلان نمایید. ماده حاجب بخوبی توسط دوربین اشعه ایکس مشاهده می شود به راحتی پزشک را قادر می سازد تا چنانچه گرفتگی و تنگی در رگ های قلب وجود داشته باشد، آن را تشخیص دهد.

بر اساس آنچه پزشک در آنژیوگرافی شما مشاهده می کند، ممکن است تصمیم بگیرد اقدامات دیگری از جمله باز کردن رگ به کمک آنژیوپلاستی (به کار بردن بالون و یا استنت ) را انجام دهد. در حین انجام آنژیوگرافی ممکن است از شما چند کار خواسته شود به عنوان مثال: نفس عمیق بکشید، نفس خود را نگه دارید، سرفه کنید و یا موقعیت دست خود را تغییر دهید.

در زمان آنژیو، الکترودهای روی سینه برای ثبت نوار قلب به شما وصل هستند. همچنین ممکن است مواد ضد انعقاد (آنتی کواگولانت) برای اجتناب از انعقاد خون به شما تزریق گردد. بیمار هنگام آنژیوگرافی هوشیار بوده و تمام مراحل را می تواند مشاهده نماید. انجام آنژیوگرافی حدود یک ساعت طول می کشد که شامل مراحل قبل و بعد از آن نیز می باشد.

عوارض آنژیوگرافی

اگرچه معمولا آنژیوگرافی بدون درد و ناراحتی انجام می‌شود، اما در مواردی نیز هنگام تزریق ماده حاجب احساس تهوع و استفراغ، برافروختگی موقت یا گرمی به بیمار دست می‌‏دهد كه به سرعت برطرف می‌شود. این فوق‌تخصص قلب می‌گوید: آنژیوگرافی معمولا یك آزمایش بی‌خطر است اما در موارد نادر اگر در حین عبور كاتتر بیمار دچار مشكل شود، معمولا می‌توان به سرعت داروهای لازم را به طور مستقیم به داخل قلب تزریق و مشكل را رفع كرد.

فواید آنژیوگرافی

آنژیوگرافی در زمانی كوتاه وضعیت عروق قلب را به‌خوبی نشان داده و به پزشك كمك می‌كند تا نوع درمان را با اطمینان بیشتری تعیین ‌كند. آنژیوگرافی درمانی كاربرد بسیار گسترده‌ای داشته و در مقایسه با عمل جراحی از مزایای متعدد از جمله كوتاه شدن دوره بستری، كاهش هزینه و كاهش عوارض بعد از عمل جراحی برخوردار است. به گفته وی امروزه آنژیوگرافی برای بررسی عروق كلیه، مغز، قلب، ریه و دستگاه گوارش نیز به كار می‌رود.

کاربرد آنژیوگرافی

  • کاربرد تشخیصی

در این روش امکان اندازه‌گیری مستقیم فشارهای داخل قلب (می‌تواند به طور مستقیم فشار خون بطنها ، دهلیزها و سرخرگهای قلبی و حتی مویرگهای ریوی را اندازه‌گیری نماید)، میزان اشباع اکسیژن و با تزریق ماده حاجب امکان مشاهده عروق کرونر قلب، حفره‌های قلبی و عروق بزرگ (می‌توان از مسیر حرکت خون در قلب یا رگهاب کرونری فیلم یا عکس تهیه کرد) فراهم می‌شود. کاربرد معمول آنژیوگرافی شامل تایید ناهنجاریهای احتمالی قلب و تعیین موقعیت آناتومیک و اهمیت فیزیولوژیک آنها می‌باشد. اغلب قبل از اقدامات درمانی مانند آنژیوپلاستی شریان (سرخرگ) کرونر، پیوند عروق کرونر یا عمل جراحی دریچه‌ها نیز به آنژیوگرافی قلبی نیاز است.

  • کاربرد درمانی (آنژیوپلاستی)

اقدام دیگری که گاه از طریق همین کاتر انجام می‌گردد آنژیوپلاستی نام دارد. آنژیوپلاستی به معنی باز کردن یا ترمیم رگ می‌باشد. در این روش رگ مسدود توسط بادکنکی متسع می‌شود و چند ثانیه در این حالت نگاه داشته می‌شود تا رگ باز شود. گاهی نیز برای محکم کاری یک لوله محکم به نام استنت (Stent) داخل رگ مسدود قرار داده می‌شود تا از انسداد مجدد آن جلوگیری به عمل آید.

در مواردی که آنژیوپلاستی با موفقیت روبرو نمی‌شود یا تعداد رگهای مسدود یا شدت انسداد آن زیاد باشد از اقدام دیگری به نام بای‌پس شریان کرونروی (یا عمل کنار گذر) استفاده می‌شود. در این عمل جراحی که معمولاً چند ساعت به طول می‌انجامد تکه‌ای از سیاهرگهای پا یا سرخرگهای داخل قفسه سینه بریده شده و به صورت کنار گذر در محل انسداد سرخرگ کرونری پیونده زده می‌شود تا جریان خون به نواحی پائین دست آن برقرار بماند و از سکته‌های قلبی یا قطع کامل جریان خون پیشگیری شود.

مراقبت بعد از آنژیوگرافی

پس از آنژیوگرافی قلب و قبل از انتقال به بخش، پرستار اقدام به خارج کردن لوله وارد شده در رگ کرده و محل را به مدت حدود ۲۰ دقیقه فشار داده و سپس پانسمان می کند و به مدت ۶-۴ ساعیت کیسه شن یا کمربند مخصوصی را روی محل پانسمان قرار می دهند.

چند ساعت آینده باید به پشت دراز کشیده و در مراقبتهای بعد از آنژیوگرافی برای کاهش خطر خونریزی به موارد زیر توجه کنید:

۱- سر و گردن خود را بالا نیاورید یا دست خود را زیر سرتان قرار ندهید.

۲- پا یا دستی را که angiography از طریق آن انجام شده را خم نکنید.

۳- پاهای خود را روی هم نیاندازید.

۴- در صورت عطسه، سرفه و خنده جهت جلوگیری از خونریزی روی پانسمان را فشار دهید.

پس از ورود به بخش برای شما غذای سبک و مایعات آورده می شود. توصیه می شود جهت سریعتر پاک شدن ماده حاجب از خون، مایعات به میزان کافی استفاده کنید.

  • چه مواردی را باید به پرستار گزارش دهید؟

در صورتی که هر یک از علائم زیر را داشتید سریعا زنگ احضار پرستار را فشار دهید:

– احساس داغی و خیسی ناگهانی در عضوی که آنژیوگرافی از طریق آن انجام شده است.

– احساس تورم و درد شدید در محل فوق

– درد سینه

مراقبت های پس از آنژیوگرافی در منزل چیست؟

روز پس از آنژیوگرافی شما از بیمارستان ترخیص خواهید شد اما لازم است نکات زیر را به خاطر بسپارید:

۱- قبل از ترخیص از بیمارستان، محل آنژیوگرافی برداشته می شود و نیاز به پانسمان مجدد نیست. اما لازم است این محل را تمیز و خشک نگه دارید ( از مالیدن کرم و مواد گیاهی و غیره روی آن خودداری کنید).

۲- شما می توانید از روز ترخیص دوش بگیرید اما توصیه می شود تا ۳ تا ۴ روز از نشستن در وان یا لگن خودداری کنید.

۳- در مراقبت بعد از آنژیوگرافی شما می توانید از روز سوم فعالیت های جنسی نرمال خود را از سر بگیرید.

۴- توصیه می شود از رانندگی طولانی مدت پرهیز نمایید و چنانچه اجبار به رانندگی مسافت طولانی دارید هر ۲ ساعت یکبار ماشین را پاک کرده کمی قدم زده و پای خود را کشیده و به آن استراحت دهید.

۵- در صورتی که سفر هوایی دارید با پزشک خود مشورت کنید.

۶- حتما ۱ تا ۲ روز بعد از ترخیص به مطب پزشک معالج مراجعه کنید.

۷- از انجام ورزش های سنگین و کشیدن و هل دادن اجسام ( بخصوص اگر از رگ دست آنژیوگرافی شده اید) تا یک هفته خودداری کنید.

۸- از دویدن، کوهنوردی و یا راه رفتن سربالایی یا سرازیری تا یک هفته خودداری کنید.

پیشنهادی: درباره دستگاه گردش خون بیشتر بخوانید
ℹ️ اشتراک گذاری به دوستان خود:

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *